In juli 1969 maakte Neil Armstrong de beroemdste foto uit de geschiedenis van de mensheid. Hij gebruikte een Hasselblad 500EL om Buzz Aldrin op de maan vast te leggen. Die iconische foto – je kent hem wel, met de astronaut die in zijn helm de maanlander weerspiegelt – werd het ultieme bewijs van Zweedse precisie en vakmanschap. Maar hoe werd een handelsbedrijf in vogels en jachtgeweren uitgerekend de leverancier van NASA’s camera’s?
Van handelshuis tot camera-imperium
Het verhaal begint in 1841 wanneer Fritz Wiktor Hasselblad in Göteborg een handelsonderneming opricht. Oorspronkelijk importeerde het bedrijf alles behalve camera’s: koloniale waren, stoffen en zelfs levende vogels voor Europese dierentuinen. De fotografische connectie ontstond pas generaties later. In 1885 nam Arvid Viktor Hasselblad, de zoon van de oprichter, het bedrijf over en breidde hij de activiteiten uit naar fotografische apparatuur. Hij werd exclusief distributeur van Eastman Kodak producten in Zweden – een samenwerking die tot 1908 zou duren.
De echte omwenteling kwam met Victor Hasselblad, geboren in 1906. Als jonge man was hij gefascineerd door fotografie, tot groot ongenoegen van zijn vader Karl Erik die hem liever in de traditionele handel zag. Victor kreeg op zijn achttiende verjaardag een camera cadeau en was verkocht. Zijn vader stuurde hem naar Dresden om de camerabouw te leren bij verschillende fabrikanten. Later werkte hij in Rochester bij George Eastman persoonlijk. Deze ervaring vormde de basis voor wat Hasselblad zou worden.
Spionage en innovatie tijdens de Tweede Wereldoorlog
In 1940 veranderde alles. De Zweedse luchtmacht onderschepte een Duitse verkenningscamera en vroeg Victor Hasselblad of hij een betere versie kon maken. “Nee,” antwoordde hij, “maar ik kan wel een betere maken.” Dit leidde tot de HK7, een 7x9cm camera voor luchtverkenning. Het Zweedse leger bestelde er direct honderden. Tijdens de oorlog produceerde zijn nieuwe bedrijf, Victor Hasselblad AB (opgericht in 1941), duizenden camera’s voor militaire doeleinden. Deze periode legde de technische fundamenten voor wat komen zou: ongeëvenaarde precisie in medium format fotografie.
Na de oorlog richtte Victor zijn aandacht op civiele camera’s. In 1948 lanceerde hij de 1600F, ’s werelds eerste compacte single-lens reflex camera voor 6x6cm film. De naam verwees naar de kortste sluitertijd: 1/1600 seconde. Het was revolutionair maar had kinderziektes. De opvolger, de 1000F uit 1952, verbeterde de betrouwbaarheid aanzienlijk. Maar de echte doorbraak kwam in 1957 met de 500C – een camera die de standaard zou zetten voor professionele fotografie gedurende decennia.
De maanmissies en wereldfaam
NASA’s keuze voor Hasselblad was geen toeval. Astronaut Walter Schirra, zelf een fervent fotograaf, had tijdens de Mercury-missie in 1962 zijn persoonlijke Hasselblad 500C meegenomen. De foto’s waren zo indrukwekkend dat NASA direct contact opnam met het Zweedse bedrijf. Voor de Apollo-missies modificeerde Hasselblad hun camera’s: ze verwijderden het leer, vervingen bewegende delen door titanium en maakten speciale magazines voor 70 en 200 opnames. In totaal zijn er twaalf Hasselblad camera’s op de maan achtergebleven – te zwaar om mee terug te nemen. Alleen de filmmagazines kwamen mee naar de aarde.
Michael Light, een Amerikaanse kunstenaar die uitgebreid met NASA’s archieven werkte, zei hierover: “De Hasselblad beelden van de Apollo-missies zijn niet alleen technisch perfect, ze hebben een emotionele kwaliteit die je zelden in wetenschappelijke fotografie ziet. Die Zweedse camera’s hebben ons letterlijk een nieuw perspectief op onszelf gegeven.” Deze prestatie vestigde Hasselblad definitief als synoniem voor ultieme kwaliteit. Het bedrijf gebruikte jarenlang de slogan “The Camera that went to the Moon” in hun marketing.
Digitale revolutie en Chinese overname
De overgang naar digitaal verliep moeizaam. In 2002 lanceerde Hasselblad de H1, hun eerste geïntegreerde digitale medium format camera in samenwerking met Fujifilm. De H-serie werd een succes, maar de concurrentie van goedkopere DSLR’s was moordend. Het bedrijf kampte met financiële problemen. In 2003 werd Hasselblad overgenomen door het Hong Kong-gebaseerde Shriro Group, en in 2011 nam Ventizz Capital Partners het over. De meest controversiële overname kwam in 2017 toen DJI, de Chinese dronefabrikant, een meerderheidsbelang verwierf.
Deze Chinese connectie leidde tot gemengde reacties. Puristen vreesden voor het verlies van Zweeds vakmanschap. Inderdaad verhuisde een deel van de productie naar China, maar de high-end modellen worden nog steeds in Göteborg geassembleerd. Perry Oosting, CEO van 2017 tot 2019, verdedigde de overname: “DJI’s technologie en kapitaal stellen ons in staat innovaties door te voeren die anders onmogelijk waren geweest.” Het resultaat was onder andere de X1D, ’s werelds eerste spiegelloze medium format camera, gelanceerd in 2016.
Schandalen en controverses
Niet alles in de geschiedenis van Hasselblad is glorieus. In 2012 lanceerde het bedrijf de Lunar en Stellar camera’s – essentially opgepimpte Sony camera’s met houten handgrepen voor absurde prijzen. Fotograaf Ming Thein noemde ze “een belediging voor het erfgoed van Victor Hasselblad.” De camera’s flopten volledig en worden gezien als het dieptepunt in de bedrijfsgeschiedenis. Ook de samenwerking met Vertu voor een luxe smartphone in 2014 werd een kostbare mislukking.
Een ander pijnlijk moment kwam in 2019 toen OnePlus claimde dat hun smartphone camera “powered by Hasselblad” was, terwijl het vooral om kleurkalibratie ging. Professionele fotografen voelden zich misleid. Hasselblad’s reputatie als leverancier van camera’s voor professionals kreeg een deuk door deze associatie met consumentenelektronica. Het bedrijf heeft sindsdien geprobeerd deze partnerships beter te communiceren, maar de schade aan het premium imago was al aangericht.
Moderne producten en doelgroep
Vandaag richt Hasselblad zich op een nichemarkt: professionele fotografen en vermogende amateurs die het beste van het beste willen. Hun vlaggenschip, de H6D-400c MS, kost meer dan 40.000 euro en levert 400 megapixel beelden door pixel shift technologie. De X-serie, met modellen zoals de X2D 100C, biedt een meer portable oplossing voor ongeveer 8.000 euro. Het zijn camera’s voor fashion fotografie, high-end commercieel werk en fine art projecten waar elk detail telt.
De filosofie van Hasselblad blijft onveranderd sinds Victor’s dagen: compromisloze kwaliteit boven alles. Hun doelgroep bestaat uit fotografen voor wie de prijs secundair is aan het resultaat. Annie Leibovitz, Andreas Gursky en Albert Watson werken met Hasselblad. Het zijn tools voor professionals die hun investering terugverdienen met één opdracht. Voor de meeste fotografen blijft het een droom – wat precies de positie is die Hasselblad wil behouden.
Erfgoed en toekomst
Het hoofdkantoor in Göteborg huisvest nog steeds de ontwikkeling en assemblage van de topmodellen. Ik bezocht de fabriek in 2019 en was onder de indruk van de handmatige assemblage. Elke camera wordt individueel gekalibreerd en getest. Een technicus vertelde me dat sommige onderdelen tot op 0,002 millimeter nauwkeurig worden gefabriceerd – dunner dan een mensenhaar. Deze precisie is wat Hasselblad onderscheidt van massaproductie.
Voor wie meer wil weten over de geschiedenis raad ik “Hasselblad and the Moon” van Deborah Ireland aan, of het uitgebreide “Hasselblad Compendium” door Richard Nordin. Het Hasselblad historisch archief biedt ook fascinerende inzichten. De Hasselblad Foundation, opgericht door Victor in 1979, beheert een indrukwekkende collectie en reikt jaarlijks de prestigieuze Hasselblad Award uit aan fotografen die een uitzonderlijke bijdrage aan het medium hebben geleverd.
Hasselblad staat nu op een kruispunt. De smartphone fotografie wordt steeds beter en zelfs professionele fotografen gebruiken vaker kleinere, lichtere systemen. Maar voor bepaalde toepassingen – museum reproductie, haute couture, architectuur – blijft medium format ongeëvenaard. De vraag is of deze niche groot genoeg blijft om een bedrijf met zo’n rijk erfgoed te ondersteunen. De samenwerking met DJI opent deuren naar drone-fotografie en computationele imaging. Misschien ligt daar de toekomst: Hasselblad kwaliteit gecombineerd met 21e-eeuwse technologie.
Wat zijn jullie ervaringen met Hasselblad? Hebben jullie ooit met deze Zweedse legendes gewerkt of dromen jullie er nog van? Deel je verhalen en meningen hieronder – ik ben benieuwd hoe jullie tegen dit iconische merk aankijken.
Voor mij – Klaas – is fotografie is voor mij geen hobby, maar een tweede natuur.
Al van jongs af aan ben ik gefascineerd door beeld en techniek, en die passie heeft zich ontwikkeld tot een diepgaande expertise in zowel digitale als analoge fotografie. Met mijn Fujifilm T-X5 in de ene hand en mijn vintage Leica M3 in de andere, ben ik voortdurend op zoek naar dat ene perfecte shot – of het nu op straat is, in een studio, of tijdens een gouden uurtje ergens in de bergen.
Mijn kracht ligt in het vertalen van technische kennis naar praktische toepassingen. Ik geloof dat techniek geen doel op zich is, maar een middel om creativiteit te bevrijden. Wanneer je je camera door en door begrijpt – van sluitertijd tot sensordynamiek, van lichtmeting tot kleurprofielen – ontstaat er ruimte voor vrijheid, experiment en echte expressie. Daarom help ik andere fotografen om de techniek te doorgronden, zodat zij zich kunnen focussen op wat echt telt: het verhaal achter het beeld.
Ik deel mijn kennis en ervaring via workshops, tutorials, lezingen en online content. Daarbij richt ik me niet alleen op het *hoe*, maar ook op het *waarom* van fotografie. Waarom kies je voor een bepaalde belichting? Wat doet een specifieke lens met je perspectief? Hoe vertaalt techniek zich naar sfeer, emotie en impact?
Of je nu op zoek bent naar inhoudelijke verdieping, technische bijscholing of creatieve inspiratie: je bent hier aan het juiste adres.
