Afgelopen week fotografeerde ik een ijsvogel. Het moment was perfect: gouden ochtendlicht, spiegelglad water, en daar zat hij op een tak. Ik drukte af, maar mijn camera focuste op de rietstengels ervoor. De ijsvogel vloog weg, het moment voorbij. Die gemiste foto leerde me een belangrijke les over autofocus die ik vandaag met je deel.
Wat doet autofocus eigenlijk in je camera?
Autofocus is het systeem waarmee je camera automatisch scherpstelt op je onderwerp. In plaats van handmatig aan de focusring te draaien zoals fotografen vroeger deden, analyseert je camera het beeld en beweegt de lenzelementen elektronisch naar de juiste positie. Dit gebeurt via kleine motoren in je lens of camera. Het systeem meet het contrast tussen pixels of gebruikt speciale focussensoren om te bepalen wanneer het beeld scherp is. Bij mijn Canon R5 gebeurt dit tot 20 keer per seconde, wat betekent dat de camera constant bijstuurt tijdens het fotograferen.
Drie autofocussystemen die je moet kennen
In moderne camera’s vind je drie hoofdtypen autofocus. Fasedetectie werkt het snelst en wordt gebruikt in spiegelreflexcamera’s en nieuwe systeemcamera’s. Dit systeem splitst het inkomende licht en vergelijkt twee beelden om de afstand te bepalen. Contrastdetectie, vooral in oudere systeemcamera’s, zoekt het punt met het hoogste contrast door heen en weer te bewegen. Het nieuwste is Dual Pixel autofocus, waarbij elke pixel op de sensor uit twee helften bestaat die samen de afstand meten. Fasedetectie ideaal is voor sport en actie, terwijl contrastdetectie nauwkeuriger werkt bij stilleven en landschappen.
Single AF versus continuous AF
De keuze tussen Single AF (AF-S bij Nikon, One Shot bij Canon) en Continuous AF (AF-C of AI Servo) bepaalt het succes van je foto. Bij Single AF stelt de camera eenmalig scherp wanneer je de ontspanknop half indrukt en houdt deze focus vast. Perfect voor portretten of landschappen. Continuous AF blijft scherpstellen zolang je de knop half ingedrukt houdt, essentieel voor bewegende onderwerpen. “Ik gebruik altijd AF-C voor mijn straatfotografie,” vertelt fotograaf Mark de Vries. “Mensen bewegen constant, en met Single AF mis je te veel momenten.” Volgens een test van LensRentals haalt continuous autofocus bij sportevenementen een succespercentage van 85-95%, tegenover slechts 40% met Single AF.
Focuspunten kiezen zoals een professional
Je camera biedt verschillende focusgebied-opties. Enkelpunt-AF geeft je volledige controle door één specifiek focuspunt te kiezen uit de beschikbare punten. Zone-AF gebruikt een groep focuspunten, handig voor onvoorspelbare bewegingen. Wide-area AF dekt het hele frame en de camera kiest zelf het onderwerp. Voor portretten gebruik ik altijd enkelpunt-AF op het dichtstbijzijnde oog. Bij vogelfotografie schakel ik naar zone-AF met een gebied van ongeveer 9 punten. De nieuwste camera’s hebben ook oog-detectie AF, wat volgens Imaging Resource in 2023 een nauwkeurigheid van 98% haalt bij menselijke onderwerpen.
Batterijverbruik en slimme instellingen
Autofocus vreet batterij, vooral continuous AF met oogdetectie. Tijdens een recente fotoshoot in de Biesbosch merkte ik dat mijn batterij met continuous AF en dieroogdetectie aan na 600 foto’s leeg was, terwijl ik normaal 1200 shots haal. Om batterij te sparen, schakel ik oogdetectie uit bij landschappen en gebruik ik Single AF waar mogelijk. Ook de AF-limiter op mijn 100-400mm lens helpt: door het focusbereik te beperken tot bijvoorbeeld 3 meter tot oneindig, hoeft de lens minder te zoeken. Een praktische tip: zet je camera op de back-button focus. Hierbij ontkoppel je de autofocus van de ontspanknop en wijs je deze toe aan een knop op de achterkant, waardoor je meer controle hebt over wanneer de camera focust.
Instellen voor verschillende situaties
Voor portretfotografie stel ik mijn autofocus anders in dan voor sportfotografie. Bij portretten gebruik ik Single AF met oogdetectie, focusgevoeligheid op -1 (minder gevoelig voor obstakels), en enkelpunt-AF. De AF-snelheid zet ik op standaard. Voor sport switch ik naar Continuous AF, focusgevoeligheid op +2 (reageert snel op nieuwe onderwerpen), zone-AF met 15-25 punten, en maximale AF-snelheid. Fotograaf Lisa Chen, gespecialiseerd in wielersport, deelt: “Ik stel mijn tracking sensitivity altijd in op +1. Zo blijft de focus op de wielrenner, zelfs als er kort iemand voor fietst.” Deze instellingen vind je in het AF-menu van je camera, meestal onder namen als ‘AF Tracking Sensitivity’ of ‘Subject Tracking’.
Problemen oplossen en finetunen
Mist je autofocus consistent? Check eerst of je lens een AF micro-adjustment nodig heeft. Dit test je door op statief vanaf een hoek van 45 graden op een liniaal te focussen. Als de scherpte voor of achter je focuspunt ligt, pas je dit aan in het cameramenu (AF Fine Tune bij Nikon, AF Microadjustment bij Canon). Ik ontdekte dat mijn 85mm f/1.4 lens 8 punten naar achteren focuste. Na correctie steeg mijn keeper-rate van 60% naar 90%. Bij weinig licht helpt het AF-hulplicht, maar schakel dit uit bij concerten of ceremonies. Voor extra precisie bij macrofotografie gebruik ik focus peaking in combinatie met manual focus.
Deel jouw ervaringen met autofocus in de comments. Welke instelling was voor jou een game-changer? En die ijsvogel? Die kwam de volgende ochtend terug, en deze keer had ik mijn zone-AF perfect ingesteld.
Leuk dat je mijn artikel gelezen hebt. Ik ben Floris en met mijn trouwe Nikon Z7 II trek ik erop uit om de wereld vast te leggen. In de weekenden wandel ik regelmatig en uiteraard gaat de camera mee. Mijn specialiteit? Dat is best lastig. Als ik een ding zou moeten noemen dan is het minimalistische natuurfotografie die de essentie van een landschap vangt. Maar ik houd ook veel van het fotograferen van mensen ‘in het wild’.
Ik wil graag fotografie toegankelijk maken voor iedereen. Ik geloof dat iedereen een verhaal kan vertellen door fotografie – ik help je alleen de juiste knoppen te vinden om dat verhaal echt tot leven te brengen! Vind je mijn verhaal leerzaam, laat het me weten!
