Vorige maand belde een collega-fotograaf me op. Ze klonk gefrustreerd. “Ik heb net een shoot gedaan van acht uur, inclusief nabewerking. Mijn klant betaalde 199 euro. Toen ik alles uitrekende, bleek ik 25 euro per uur te hebben verdiend.” Ik herkende haar verhaal meteen. Vijftien jaar geleden maakte ik precies dezelfde fout. Ik dacht dat ik alleen mijn tijd hoefde te berekenen, maar vergat alle kosten die eronder lagen. Het resultaat? Ik werkte keihard, maar verdiende nauwelijks genoeg om mijn apparatuur te vervangen.
Veel fotografen worstelen met prijzen. Ze vragen te weinig uit angst om klanten te verliezen, of gokken maar wat zonder echte berekening. Dat moet anders. In dit artikel laat ik je zien hoe je een realistisch tarief berekenen kunt, gebaseerd op je werkelijke kosten en de waarde die je levert. Zonder schuldgevoel, zonder giswerk.
De echte kosten van fotograferen
Laten we beginnen met wat fotografie echt kost. Veel fotografen denken alleen aan hun camera en lenzen. Maar je bedrijfskosten zijn veel breder. Ik splits mijn kosten altijd in drie categorieën: directe kosten, indirecte kosten en verborgen kosten. Directe kosten zijn makkelijk te zien. Denk aan je camera, lenzen, flitsers, geheugenkaarten en computeruitrusting. Mijn eigen setup kostte ongeveer 15.000 euro. Met een afschrijving van vijf jaar betekent dat 3.000 euro per jaar aan apparatuurkosten.
Indirecte kosten zijn lastiger te berekenen. Hier vallen verzekeringen, software-abonnementen, website-hosting, marketing, boekhouding en belastingen onder. Ik betaal jaarlijks ongeveer 2.500 euro aan verzekeringen alleen al. Adobe Creative Cloud kost me 700 euro per jaar. Mijn website en e-mailmarketing kosten samen 600 euro. Tel daarbij accountantskosten, KvK-inschrijving en eventuele studiohuur op, en je zit al snel op 6.000 tot 8.000 euro per jaar aan indirecte kosten.
Dan zijn er nog de verborgen kosten. Deze vergeten fotografen het vaakst. Denk aan reistijd en -kosten, tijd voor offertes maken, communicatie met klanten, administratie, en het bijhouden van social media. Volgens onderzoek van de Fotografenfederatie Nederland besteden fotografen gemiddeld 40 procent van hun werktijd aan niet-factureerbare taken. Dat betekent dat van elke 10 uur werk, slechts 6 uur daadwerkelijk betaald wordt.
Een realistisch uurtarief berekenen
Nu we de kosten kennen, kunnen we een tarief berekenen. Ik gebruik hiervoor een simpele formule die ik van een bedrijfsadviseur leerde. Begin met je gewenste jaarinkomen. Stel, je wilt 40.000 euro per jaar verdienen. Tel daar je jaarlijkse bedrijfskosten bij op, bijvoorbeeld 10.000 euro. Dat geeft 50.000 euro totaal.
Vervolgens bereken je je beschikbare werkuren. Een jaar heeft 52 weken. Trek daarvan 4 weken vakantie, 2 weken ziekte en 10 feestdagen af. Blijven 45 werkweken over. Bij 40 uur per week zijn dat 1.800 uur. Maar onthoud: slechts 60 procent hiervan is factureerbaar. Dat zijn 1.080 uur. Deel je benodigde omzet door je factureerbare uren: 50.000 gedeeld door 1.080 is 46 euro per uur.
Dit is je minimale uurtarief. Maar er is meer. Je moet ook rekening houden met je ervaring, specialisatie en marktpositie. Een startende fotograaf kan moeilijk hetzelfde vragen als iemand met tien jaar ervaring. Daarom hanteren veel fotografen een vermenigvuldigingsfactor. Bij minder dan twee jaar ervaring gebruik je factor 1. Bij twee tot vijf jaar factor 1,5. Bij meer dan vijf jaar factor 2 of hoger. In mijn geval, met twaalf jaar ervaring in commerciële fotografie, gebruik ik factor 2,5. Mijn uurtarief komt daarmee op 115 euro.
De verhouding tussen kostprijs en verkoopprijs
Een gezonde verhouding tussen je kosten en je tarief is cruciaal. De algemene regel in de creatieve sector is dat je kosten maximaal 40 procent van je omzet mogen zijn. Dat betekent dat als je 1.000 euro factureert, je kosten niet hoger dan 400 euro mogen liggen. De overige 600 euro is je bruto-inkomen, waarvan je nog belasting betaalt.
Ik controleer deze verhouding elk kwartaal. Zo zie ik meteen of mijn prijzen nog kloppen of dat ik moet bijsturen. Vorig jaar merkte ik dat mijn kosten waren gestegen naar 45 procent door nieuwe apparatuur. Ik heb toen mijn tarieven met 10 procent verhoogd om de balans te herstellen. Geen enkele klant heeft daarover geklaagd.
Van uurtarief naar pakketprijs
Veel klanten willen geen uurtarief, maar een vaste prijs. Daarom werk ik met pakketten. Een pakket bestaat uit alle diensten die bij een opdracht horen: voorbereiding, shoot, nabewerking en levering. Voor een portretshoot reken ik bijvoorbeeld 2 uur voorbereiding, 3 uur shoot en 5 uur nabewerking. Dat is 10 uur totaal, maal 115 euro is 1.150 euro. Daar tel ik nog reiskosten en eventuele studiohuur bij op.
Hieronder zie je een overzicht van gangbare pakketprijzen in Nederland. Deze prijzen zijn gebaseerd op marktonderzoek van de Fotografenfederatie en mijn eigen ervaring. Let op: dit zijn gemiddelden. Jouw prijzen kunnen hoger of lager liggen, afhankelijk van je locatie, ervaring en doelgroep.
| Type fotografie | Basispakket | Standaardpakket | Premium pakket |
|---|---|---|---|
| Portretfotografie | € 250 – € 400 | € 400 – € 700 | € 700 – € 1.200 |
| Babyfotografie | € 200 – € 350 | € 350 – € 600 | € 600 – € 1.000 |
| Trouwreportage | € 1.200 – € 1.800 | € 1.800 – € 2.800 | € 2.800 – € 5.000 |
| Bedrijfsfotografie | € 400 – € 700 | € 700 – € 1.200 | € 1.200 – € 2.500 |
| Productfotografie | € 300 – € 600 | € 600 – € 1.200 | € 1.200 – € 2.500 |
| Eventfotografie | € 400 – € 700 | € 700 – € 1.200 | € 1.200 – € 2.000 |
| Interieur/architectuur | € 500 – € 900 | € 900 – € 1.500 | € 1.500 – € 3.000 |
| Food fotografie | € 400 – € 700 | € 700 – € 1.400 | € 1.400 – € 2.800 |
Een professionele offerte opstellen
Een goede offerte is meer dan een prijslijst. Het is een document dat vertrouwen wekt en duidelijkheid schept. Ik structureer mijn offertes altijd op dezelfde manier. Bovenaan vermeld ik de datum, offertenummer en geldigheid. Meestal is dat 30 dagen. Daarna beschrijf ik de opdracht in detail, zodat de klant precies weet wat hij krijgt.
Vervolgens splits ik de kosten uit. Ik vermeld het aantal uren, het uurtarief en eventuele extra kosten zoals reiskosten of studiohuur. Transparantie is belangrijk. Klanten waarderen het als ze zien waar hun geld naartoe gaat. Daaronder beschrijf ik wat er geleverd wordt: hoeveel bewerkte foto’s, in welk formaat, en via welk platform. Ook vermeld ik de planning: wanneer vindt de shoot plaats en wanneer zijn de foto’s klaar.
Tot slot voeg ik mijn algemene voorwaarden toe. Hierin staan betalingsvoorwaarden, annuleringsbeleid en auteursrechten. Ik vraag altijd 50 procent aanbetaling bij bevestiging. De rest volgt na levering. Dit beschermt beide partijen. Een fotograaf uit Rotterdam vertelde me: “Sinds ik met aanbetalingen werk, heb ik geen wanbetalers meer gehad. Het scheelt me enorm veel stress.”
Maatwerk zonder jezelf tekort te doen
Elke klant is anders. Sommigen willen een standaardpakket, anderen vragen om maatwerk. Maatwerk is prima, maar let op dat je niet te veel geeft voor te weinig geld. Ik hanteer hiervoor een duidelijk systeem. Elk extra element krijgt een prijs. Wil een klant een extra locatie? Dat kost 200 euro extra voor reistijd en voorbereiding. Meer bewerkte foto’s? Dat is 25 euro per foto.
Belangrijk is dat je vooraf bespreekt wat binnen en buiten het pakket valt. Ik stuur altijd een bevestigingsmail na het intakegesprek. Daarin vat ik samen wat we hebben afgesproken. Zo voorkom je misverstanden. Vorig jaar had ik een klant die achteraf twintig extra foto’s wilde. Gelukkig had ik in mijn offerte duidelijk vermeld dat het pakket tien foto’s bevatte. Extra foto’s kostten 25 euro per stuk. De klant begreep het en betaalde zonder problemen.
Omgaan met prijsonderhandelingen
Sommige klanten vinden je prijs te hoog. Dat is normaal. Ga niet meteen door je knieën. Vraag eerst waarom ze het te duur vinden. Misschien vergelijken ze je met een hobbyist die voor een prikkie werkt. Leg dan uit wat het verschil is. Jij bent verzekerd, levert professionele kwaliteit en staat garant voor je werk.
Als een klant echt een lager budget heeft, bied dan een kleiner pakket aan. Minder uren, minder foto’s, maar wel tegen je normale tarief. Zo houd je je waarde. Ik verlaag mijn uurtarief nooit. Dat ondermijnt je positie. Een collega zei ooit tegen me: “Als je jezelf goedkoop maakt, word je ook goedkoop behandeld.” Dat klopt. Klanten die voor je normale tarief betalen, zijn ook prettiger om mee te werken.
Prijzen zonder schuldgevoel
Veel fotografen voelen zich schuldig over hun prijzen. Ze denken: “Is mijn werk dat wel waard?” Dat gevoel ken ik. Maar bedenk dit: je vraagt niet te veel, je vraagt wat nodig is om je bedrijf gezond te houden. Een loodgieter vraagt ook 60 euro per uur. Een advocaat 200 euro. Waarom zou jij je schamen voor 100 euro?
Je levert waarde. Je creëert herinneringen die een leven lang meegaan. Je helpt bedrijven hun producten te verkopen. Dat is geld waard. Bovendien heb je jaren geïnvesteerd in je vak. Je hebt dure apparatuur aangeschaft. Je blijft jezelf ontwikkelen. Al die investeringen moeten terugverdiend worden. Volgens onderzoek van het CBS verdient een zelfstandig fotograaf gemiddeld 35.000 euro per jaar. Dat is niet veel voor iemand met een specialistische vaardigheid.
Ik heb geleerd om trots te zijn op mijn prijzen. Ze weerspiegelen mijn ervaring, kwaliteit en professionaliteit. Sinds ik dat uitstraal, krijg ik minder vragen over mijn tarieven. Klanten voelen dat ik zeker ben van mijn waarde. Dat geeft vertrouwen. Een ondernemer die bij me kwam voor bedrijfsfoto’s zei: “Ik koos voor jou omdat je duidelijk was over je prijzen. Dat getuigt van professionaliteit.”
Bronnen en verdere informatie
Voor dit artikel heb ik verschillende bronnen geraadpleegd. De Fotografenfederatie Nederland publiceert jaarlijks marktonderzoek over tarieven en verdiensten. Ook het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft nuttige cijfers over zelfstandige fotografen. Daarnaast heb ik geput uit mijn eigen ervaring van twaalf jaar als commercieel fotograaf, en gesprekken met collega’s.
Het berekenen van je tarief is geen eenmalige klus. Je moet het jaarlijks herzien. Kosten stijgen, je ervaring groeit, en de markt verandert. Ik plan elk jaar in december een evaluatie. Dan bekijk ik mijn kosten, omzet en winstmarge. Op basis daarvan bepaal ik mijn tarieven voor het nieuwe jaar. Zo blijf ik gezond ondernemen.
Heb jij moeite met het tarief berekenen van je fotografie? Of heb je juist een goede methode gevonden? Deel je ervaring in de reacties. Samen leren we van elkaar en maken we de fotografiebranche sterker.
Leuk dat je mijn artikel gelezen hebt. Ik ben Floris en met mijn trouwe Nikon Z7 II trek ik erop uit om de wereld vast te leggen. In de weekenden wandel ik regelmatig en uiteraard gaat de camera mee. Mijn specialiteit? Dat is best lastig. Als ik een ding zou moeten noemen dan is het minimalistische natuurfotografie die de essentie van een landschap vangt. Maar ik houd ook veel van het fotograferen van mensen ‘in het wild’.
Ik wil graag fotografie toegankelijk maken voor iedereen. Ik geloof dat iedereen een verhaal kan vertellen door fotografie – ik help je alleen de juiste knoppen te vinden om dat verhaal echt tot leven te brengen! Vind je mijn verhaal leerzaam, laat het me weten!
