Ik weet nog goed mijn eerste fotoshoot. Alles goed voorbereid en doorgesproken. Na vier uur fotograferen stond ik daar met 543 foto’s van model Sarah. Mijn vinger verkrampte bijna van het scrollen door die eindeloze reeks beelden. Welke zijn nu écht goed?, dacht ik. Die vraag bezorgde me klamme handen. Het selecteren en bijsnijden van modelfotografie blijft een uitdaging die me soms wakker houdt.
Het probleem met te veel keuze
Tijdens een gemiddelde fotoshoot maak ik tussen de 200 en 500 foto’s. Dat klinkt als een luxeprobleem, maar het tegendeel is waar. Psychologen noemen dit de “paradox of choice” – hoe meer opties we hebben, hoe moeilijker het wordt om te kiezen. Barry Schwartz beschrijft dit fenomeen uitgebreid in zijn boek The Paradox of Choice. Bij modelfotografie speelt dit extra sterk omdat elke foto nét anders is. Een fractie van een seconde verschil in expressie, een minimale hoofdbeweging, een andere lichtval door een passerende wolk – alles telt mee.
Mijn eerste stap is daarom altijd hetzelfde: ik loop weg van mijn computer. Letterlijk. Ik zet koffie, doe wat boodschappen, en kom dan pas terug. Met frisse ogen zie je namelijk veel scherper welke foto’s echt bijzonder zijn. Deze techniek leerde ik van Annie Leibovitz: “The first look lies,” zei ze ooit. Of zoals Emily Dickinson ooit zei: “Your eyes need distance to see truth.”
De techniek van ruthless selection
Ik gebruik een systeem dat ik ‘de omgekeerde trechter’ noem. Ik maak een backup van alle bestanden. daarna ga ik aan de slag. In plaats van direct te zoeken naar de beste foto’s, elimineer ik eerst alles wat niet werkt. Onscherpe beelden, gesloten ogen, verkeerde belichting – weg ermee. In Lightroom gebruik ik de X-toets als mijn beste vriend. Deze markeert foto’s voor verwijdering zonder ze direct te wissen. Na deze eerste ronde blijven er meestal nog 30-40% van de originele foto’s over. Vaak weet je in een factie van een seconde wat een slechte foto is.
Vervolgens komt de tweede selectieronde. Hier kijk ik naar emotie en verbinding. Straalt het model zelfvertrouwen uit? Is er een vonk in de ogen? Past de foto in de opdracht? Fotografe Lindsay Adler noemt dit “the decisive moment of emotion” in haar boek over portretfotografie. Ze heeft gelijk – technisch perfecte foto’s zonder emotie zijn waardeloos. Na deze ronde houd ik ongeveer 10% over.
De laatste selectieronde is de moeilijkste. Nu vergelijk ik soortgelijke foto’s naast elkaar. In Lightroom gebruik ik de Survey-modus (N-toets) om maximaal negen foto’s tegelijk te bekijken. Kleine verschillen worden nu zichtbaar. Een hand die net iets natuurlijker valt, een haarpluk die mooier langs het gezicht valt, een expressie die nét authentieker aanvoelt. Student Melissa van der Berg vertelde me laatst: “Ik dacht altijd dat alle foto’s van een pose hetzelfde waren, tot je me leerde om echt te kijken naar micro-expressies. Nu zie ik het verschil tussen goed en geweldig.” Ik selecteer de foto’s die perfect zijn of met een kleine retouchering perfect kunnen worden.
Bijsnijden als creatieve keuze
Nu komt het échte werk: het bijsnijden van modelfotografie. Ik begin altijd met de vraag: wat is het verhaal van deze foto? Een close-up portret vertelt iets anders dan een full-body shot. De regel van derden is een goed startpunt, maar geen wet. Bij modelfotografie doorbreek ik deze regel juist graag voor dramatisch effect.
Een centraal geplaatst gezicht kan kracht uitstralen. Een model dat naar de rand van het frame kijkt, creëert spanning. Ik experimenteer altijd met verschillende verhoudingen. Een 4:5 crop werkt perfect voor Instagram, maar een 16:9 crop kan een cinematografische sfeer geven. Het geheim zit in de ogen – die moeten altijd scherp zijn en op de juiste hoogte in het frame zitten. Meestal plaats ik ze op ongeveer twee derde van de hoogte.
De kracht van negatieve ruimte
Wat je weglaat is net zo belangrijk als wat je erin laat. Negatieve ruimte – de lege gebieden rond je onderwerp – geeft een foto ademruimte. Bij een recent project voor Vogue Nederland experimenteerde ik met extreme crops waarbij het model slechts een kwart van het frame vulde. De art director was eerst sceptisch, maar het resultaat was verbluffend. De leegte versterkte juist de aanwezigheid van het model.
Ik meet altijd de afstand tussen het model en de randen van het frame. Een vuistregel die ik gebruik: als het model naar links kijkt, laat ik rechts meer ruimte. Dit geeft het oog ruimte om te ‘reizen’. Maar soms kies ik bewust voor het tegenovergestelde – een model dat tegen de rand aankijkt creëert een gevoel van spanning of urgentie.
Technische aspecten die je niet mag negeren
De resolutie van je originele bestand bepaalt hoeveel je kunt croppen zonder kwaliteitsverlies. Met mijn Fujifilm T-X50 heb ik 50 megapixels om mee te spelen. Dat betekent dat ik tot 50% kan inzoomen en nog steeds een printbare resolutie overhoud. Voor web is dat percentage nog hoger. Ik bereken altijd eerst: eindformaat x 300 dpi = benodigde pixels. Een A4 print heeft bijvoorbeeld minimaal 2480 x 3508 pixels nodig.
Let ook op de bestandsgrootte na het bijsnijden. Instagram comprimeert alles boven de 1080 pixels breed, dus waarom zou je een groter bestand uploaden? Voor prints bewaar ik altijd een hoogresolutie versie, maar voor web optimaliseer ik agressief. Het scheelt laadtijd en de kwaliteit blijft prima. Tools zoals TinyPNG zijn hiervoor ideaal.
Het verschil tussen portrait en fashion crops
Bij portretfotografie crop ik anders dan bij fashion. Een portret draait om het gezicht, dus ik crop strakker. Ik snijd gerust door het haar of de schouders als dat de compositie versterkt. Fashion daarentegen gaat om het totaalbeeld – kleding, pose, styling. Hier behoud ik meer context. Een modeketen wil de complete outfit zien, niet alleen een mooi gezicht.
Fotograaf Peter Lindbergh zei ooit in een interview: “Fashion photography is not about clothes, it’s about emotion.” Toch moet je de kleding respecteren. Ik snijd nooit door belangrijke details zoals een logo of een bijzonder patroondeel. Als ik moet kiezen tussen een perfecte compositie en het behouden van de complete outfit, win ik tijd door beide versies te maken.
Workflow optimalisatie voor grote hoeveelheden
Bij een recente campagne voor een Nederlandse kledingketen verwerkte ik 2.000 foto’s in drie dagen. Zonder systeem was ik gek geworden. Mijn workflow ziet er zo uit: dag één is voor grove selectie en backup. Ik maak Smart Previews in Lightroom zodat ik thuis verder kan werken zonder de originele bestanden. Dag twee is voor fijnselectie en eerste crops. Ik maak virtuele kopieën voor verschillende snijverhoudingen – zo blijft het origineel intact.
Dag drie is voor finishing touches. Ik exporteer verschillende versies: hoogresolutie voor print, webversies in verschillende formaten, en social media crops. Alles wordt gelabeld met duidelijke bestandsnamen: ModelNaam_Outfit_Formaat_Datum. Saai? Ja. Essentieel? Absoluut. Niets is frustrerender dan zoeken naar die ene perfecte crop tussen duizenden bestanden.
Veelgemaakte valkuilen
De grootste fout die ik zie? Te strak croppen. Geef jezelf opties. Je kunt altijd strakker snijden, maar pixels terugbrengen is onmogelijk. Ik bewaar daarom altijd het origineel én maak virtuele kopieën voor verschillende crops. Tweede fout: vergeten dat verschillende media verschillende verhoudingen vragen. Een Instagram post is 4:5, stories zijn 9:16, Facebook covers zijn 16:9. Plan dit vooraf.
Ook zie ik fotografen die te veel willen behouden. Ze zijn bang om te snijden. Maar soms maakt een brutale crop het verschil tussen een saaie foto en een showstopper. Ik herinner me een shoot waarbij het model per ongeluk half uit frame liep. In plaats van de foto weg te gooien, cropte ik extreem strak op haar gezicht. Het werd de coverfoto van het magazine.
De psychologie van cropping
Onze hersenen vullen automatisch aan wat we niet zien. Gebruik dit gegeven. Een arm die uit frame verdwijnt suggereert beweging. Een half gezicht kan mysterieuzer zijn dan een volledig portret. Ik experimenteerde hiermee tijdens een kunstproject waarbij ik modellen zo cropte dat alleen delen zichtbaar waren. Bezoekers vertelden me dat ze de foto’s ‘completer’ vonden dan traditionele portretten.
Dit fenomeen heet ‘closure’ in de Gestalt-psychologie. We zijn geprogrammeerd om patronen te herkennen en gaten op te vullen. Een slimme crop speelt hiermee. Laat net genoeg weg om de verbeelding te prikkelen, maar niet zoveel dat de kijker gefrustreerd raakt.
Praktische tips voor sneller werken
Keyboard shortcuts zijn je redding. In Lightroom: R voor crop, O voor overlay opties, X voor reject, P voor pick. Leer ze uit je hoofd. Het scheelt uren. Ik gebruik ook presets voor standaard crops. Een preset voor Instagram, een voor prints, een voor website headers. Eén klik en de juiste verhouding is ingesteld.
Werk met een grafisch tablet als je budget het toelaat. Een Wacom Intuos kost een paar tientjes maar maakt selecteren intuïtiever. Je ’tekent’ letterlijk je crop in plaats van te slepen met een muis. Voor grote projecten huur ik soms een retoucher in voor de grove selectie. Kost geld, maar tijd is ook geld. Bovendien krijg je een tweede paar ogen op je werk.
Deel je proces met het model. Ik laat altijd een paar crops zien tijdens de shoot. Het geeft direct feedback en motivatie. Models werken harder als ze zien dat hun poses werken. Sarah, het model van de opening, appte me later: “Die extreme close-up die je liet zien heeft me geleerd om meer met mijn ogen te spelen. Game changer!”
Het bijsnijden van modelfotografie blijft een ambacht waarbij techniek, creativiteit en intuïtie samenkomen. Elke fotograaf ontwikkelt een eigen stijl. De tips die ik deel zijn geen wetten maar handvatten. Experimenteer, faal, leer. En vooral: durf te snijden. Die perfecte crop zit er al in – je moet hem alleen nog vrijmaken. Welke croptechniek heeft jouw fotografie het meest veranderd? Deel je ervaringen hieronder!
Leuk dat je mijn artikel gelezen hebt. Ik ben Floris en met mijn trouwe Nikon Z7 II trek ik erop uit om de wereld vast te leggen. In de weekenden wandel ik regelmatig en uiteraard gaat de camera mee. Mijn specialiteit? Dat is best lastig. Als ik een ding zou moeten noemen dan is het minimalistische natuurfotografie die de essentie van een landschap vangt. Maar ik houd ook veel van het fotograferen van mensen ‘in het wild’.
Ik wil graag fotografie toegankelijk maken voor iedereen. Ik geloof dat iedereen een verhaal kan vertellen door fotografie – ik help je alleen de juiste knoppen te vinden om dat verhaal echt tot leven te brengen! Vind je mijn verhaal leerzaam, laat het me weten!
