Een fotografisch dagboek is meer dan een verzameling foto’s. Het is een visueel logboek dat je groei als fotograaf documenteert, je creatieve proces blootlegt en je helpt patronen in je werk te ontdekken. Ik begon mijn eerste fotografisch dagboek vijf jaar geleden, en het heeft mijn kijk op fotografie volledig veranderd.
Waarom een fotografisch dagboek bijhouden
Toen ik voor het eerst hoorde over een fotografisch dagboek, dacht ik dat het tijdverspilling was. Waarom zou ik mijn foto’s in een boek plakken als ik ze digitaal kon bewaren? Maar na een workshop bij Martin Parr begreep ik het pas echt. Een fotografisch dagboek dwingt je om bewust naar je werk te kijken. Je selecteert, print en reflecteert. Dit proces alleen al verbetert je fotografische blik enorm.
Het bijhouden van een fotografisch dagboek heeft concrete voordelen. Je ziet letterlijk je voortgang over tijd. Ik ontdekte bijvoorbeeld dat ik in stressvolle periodes meer close-ups maak, terwijl ik in rustige tijden juist wijdere composities kies. Deze zelfinzichten zijn goud waard voor je ontwikkeling als fotograaf.
De praktische kant van het fotografisch dagboek
Je fotografisch dagboek hoeft niet duur of ingewikkeld te zijn. Ik gebruik een simpel schetsboek van 20 euro, een lijmstift en prints van mijn thuisprinter. De kwaliteit van de prints is minder belangrijk dan de regelmaat waarmee je je dagboek bijhoudt. Elke week selecteer ik vijf tot tien foto’s die me opvallen. Niet per se mijn beste werk, maar beelden die iets zeggen over die week, mijn gemoedstoestand of een techniek die ik uitprobeerde.
Print je foto’s klein, ongeveer 10×15 centimeter. Dit bespaart kosten en dwingt je om naar de essentie van het beeld te kijken. Plak ze in chronologische volgorde in je dagboek. Schrijf er de datum, locatie en camera-instellingen bij. Voeg ook persoonlijke notities toe: waarom maakte je deze foto? Wat voelde je? Welke uitdaging probeerde je op te lossen?
Technische aspecten documenteren
Een fotografisch dagboek is een uitstekende plek om technische experimenten vast te leggen. Vorige maand testte ik verschillende sluitertijden voor waterval fotografie. In mijn dagboek plakte ik vier versies van dezelfde waterval: 1/500s, 1/60s, 1/4s en 2 seconden. De verschillen zijn fascinerend. Bij 1/500s bevries je elke druppel, bij 2 seconden wordt het water een zachte sluier. Door deze tests te documenteren, onthoud ik de lessen veel beter dan wanneer ik alleen digitale bestanden zou bekijken.
Noteer ook mislukte experimenten. Ik plakte een volledig onderbelichte zonsondergangfoto in mijn dagboek met de notitie: “Spotmeting op de zon gebruikt, vergeten te compenseren met +2 stops.” Deze fouten zijn leerzaam. Nu check ik altijd mijn belichtingscompensatie bij tegenlicht situaties.
Creatieve vrijheid in je dagboek
Je fotografisch dagboek is jouw persoonlijke ruimte. Er zijn geen regels. Sommige fotografen maken collages, anderen tekenen erbij of voegen tickets en andere herinneringen toe. Ik ken een straatfotograaf die schetsen maakt van interessante composities die hij later wil fotograferen. Een portretfotograaf uit mijn fotoclub plakt haarsamples bij haar portretfoto’s om kleurcombinaties te bestuderen.
Experimenteer met verschillende indelingen. Soms groepeer ik foto’s per kleur, andere keren per onderwerp of stemming. Deze vrijheid maakt het fotografisch dagboek tot een speeltuin voor creativiteit. Het is een veilige plek om wilde ideeën uit te proberen zonder de druk van social media likes of kritiek van anderen.
Patronen ontdekken in je werk
Na een jaar fotografisch dagboek bijhouden, bladerde ik terug naar het begin. De patronen sprongen eruit. Ik fotografeerde onbewust vaak dezelfde soort composities: lijnen die naar de linkerbovenhoek lopen. Ook merkte ik dat mijn kleurgebruik seizoensgebonden is. In de winter gebruik ik veel blauw en grijs, in de zomer explosies van groen en geel. Deze ontdekkingen helpen me bewuster te fotograferen. Nu probeer ik actief deze patronen te doorbreken of juist te versterken.
Een fotografisch dagboek onthult ook je blinde vlekken. Ik realiseerde me dat ik zelden mensen fotografeer. Mijn dagboek stond vol landschappen en architectuur, maar menselijke interactie ontbrak. Dit inzicht motiveerde me om een portretproject te starten. Zonder mijn dagboek had ik deze lacune waarschijnlijk niet opgemerkt.
Digitale alternatieven voor het fotografisch dagboek
Hoewel ik de voorkeur geef aan een fysiek dagboek, zijn er prima digitale alternatieven. Apps zoals Day One laten je foto’s combineren met notities en locatiegegevens. Het voordeel is dat je altijd en overal je dagboek kunt bijwerken. Het nadeel is dat je minder bewust met je foto’s omgaat. Het printen en plakken dwingt tot selectie en reflectie.
Een tussenoplossing is het maken van digitale collages die je later print. Gebruik software zoals Canva of Adobe Spark om wekelijkse overzichten te maken. Print deze maandelijks uit voor in een ringband. Zo combineer je de flexibiliteit van digitaal werken met de tastbaarheid van een fysiek dagboek.
Het fotografisch dagboek als groeiinstrument
Mijn fotografisch dagboek is uitgegroeid tot mijn belangrijkste leraar. Het dwingt me om kritisch naar mijn werk te kijken, niet met het oog op perfectie maar op groei. Elke bladzijde vertelt een verhaal over waar ik stond als fotograaf en waar ik naartoe wilde. Het is een eerlijke spiegel die me confronteert met luiheid (“alweer een zonsondergang vanaf hetzelfde punt”) maar ook met vooruitgang (“eindelijk lukt het me om beweging vast te leggen”).
Begin vandaag nog met je eigen fotografisch dagboek. Koop een schetsboek, print een handvol recente foto’s en plak ze erin. Schrijf erbij wat je voelt, wat je wilde bereiken en wat je de volgende keer anders zou doen. Over een jaar blader je terug en zie je hoever je gekomen bent. Die ervaring is onbetaalbaar voor elke fotograaf die serieus aan zijn ontwikkeling wilt werken. Deel je ervaringen met het fotografisch dagboek in de reacties. Welke ontdekkingen heb jij gedaan over je eigen fotografische stijl?
Leuk dat je mijn artikel gelezen hebt. Ik ben Floris en met mijn trouwe Nikon Z7 II trek ik erop uit om de wereld vast te leggen. In de weekenden wandel ik regelmatig en uiteraard gaat de camera mee. Mijn specialiteit? Dat is best lastig. Als ik een ding zou moeten noemen dan is het minimalistische natuurfotografie die de essentie van een landschap vangt. Maar ik houd ook veel van het fotograferen van mensen ‘in het wild’.
Ik wil graag fotografie toegankelijk maken voor iedereen. Ik geloof dat iedereen een verhaal kan vertellen door fotografie – ik help je alleen de juiste knoppen te vinden om dat verhaal echt tot leven te brengen! Vind je mijn verhaal leerzaam, laat het me weten!
