Gisteren stond ik in mijn studio te praten met een klant die vroeg waarom haar eigen foto’s er vaak “plat” uitzagen. Ik begon uit te leggen over diafragma en scherptediepte, maar zag haar ogen glazig worden. “Wacht even,” zei ze, “wat betekent f/2.8 eigenlijk?” Op dat moment realiseerde ik me hoeveel jargon wij fotografen gebruiken zonder erbij stil te staan. Daarom deel ik vandaag de 25 belangrijkste termen die elke fotograaf moet kennen – met heldere uitleg en praktische voorbeelden.
Camera-instellingen die je controle geven
De drie pijlers van fotografie vormen samen de belichtingsdriehoek. Deze termen hoor je constant, maar wat betekenen ze precies?
ISO bepaalt de lichtgevoeligheid van je digitale sensor. Bij ISO 100 heb je veel licht nodig, bij ISO 3200 krikt de sensor het lichtsignaal meer op waardoor je in schemerig licht kunt fotograferen. Het nadeel? Hogere ISO-waarden wordt het elctronisch signaal meer opgekrikt en dus ook de ruis die aanwezig is. Voor technische details verwijs ik naar het artikel over ISO.
Diafragma (f-stop) regelt de grootte van het diafragma en daarmee de hoeveel licht die je lens bereikt en de scherptediepte. Een groot diafragma (f/1.4; klein getal, groot diafragmagat) geeft een onscherpe achtergrond (kleine scherptediepte), perfect voor portretten. Een klein diafragma (f/11) houdt alles scherp, ideaal voor landschappen. De berekening? Elke stop verdubbelt of halveert het licht. Meer hierover lees je op diafragma-uitleg.
Sluitertijd bepaalt hoe lang je sensor licht opvangt. 1/500 seconde bevriest beweging, 2 seconden creëert bewegingswaas. Ik gebruik zelf de vuistregel: minimaal 1/brandpuntsafstand om bewegingsonscherpte te voorkomen. Check mijn artikel over sluitertijd.
Witbalans corrigeert kleuren onder verschillende lichtbronnen, zodat deze er natuurlijk uitzien op je foto. Daglicht zit rond 5500 Kelvin, gloeilamplicht is veel roder en zit rond de 2800K. Ik schreef eerder een artikel over de technische achtergrond van witbalans.
Belichtingscompensatie laat je snel de helderheid aanpassen zonder handmatige modus. +1 stop maakt je foto twee keer zo licht, -1 stop halveert het licht. Onmisbaar bij tegenlicht. Lees het artikel over belichtingscompensatie.
Scherpte en focus onder controle
Focus lijkt simpel – je drukt half in en klaar. Maar er zit meer achter dan je denkt. Dit zijn de temen die je moet begrijpen.
Autofocus (AF) kent verschillende modi. AF-S (Single) voor stilstaande onderwerpen, AF-C (Continuous) voor beweging. Ik schakel constant tussen beide, afhankelijk van wat ik fotografeer.
Scherptediepte (DOF) bepaalt welk deel van je foto scherp is. Bij f/1.4 op 2 meter afstand met een 85mm lens krijg je slechts 5 centimeter scherptediepte. Bij f/8 wordt dat 40 centimeter. De berekening? DOF = 2 × c × f² × s² / (f⁴ – c² × N² × s²), waarbij c de circle of confusion is, f de brandpuntsafstand, s de afstand en N het f-getal. Gelukkig staat hier een handige calculator.
Bokeh beschrijft de kwaliteit van onscherpte in je achtergrond. Meer diafragmalamellen geven ronder, aangenamer bokeh. Het verschil tussen een 50mm f/1.8 van €150 en een f/1.2 van €1500? Vooral het bokeh.
Hyperfocale afstand is de kortste afstand waarbij alles tot oneindig scherp blijft. Voor landschapsfotografie essentieel. Bij 24mm en f/8 ligt deze rond 3 meter – stel daarop scherp en alles vanaf 1,5 meter is haarscherp. Ik legt de wiskunde uit.
Licht meten en begrijpen
Zonder licht geen foto – maar hoe meet je het precies?
Spotmeting meet licht op één klein punt, meestal 2-3% van je beeld. Perfect voor tegenlicht of wanneer je onderwerp veel lichter of donkerder is dan de omgeving. Ik gebruik dit voor 80% van mijn portretten.
Matrixmeting (of evaluatieve meting) analyseert het hele beeld en maakt een slimme inschatting. Modern en meestal accuraat, maar soms te eigenwijs bij lastige lichtsituaties.
Histogram toont de verdeling van licht in je foto. Links staat zwart, rechts wit. Een berg tegen de rechterkant? Overbelichting. Tegen links? Onderbelichting. Het histogram liegt nooit. Leer het lezen in het artikel over Histogram.
Dynamisch bereik beschrijft hoeveel stops tussen de lichtste en donkerste delen je camera kan vastleggen. Moderne camera’s halen 14-15 stops. Het menselijk oog? Ongeveer 20 stops. Daarom zien foto’s er soms anders uit dan je verwacht.
Compositie en creativiteit
Techniek is belangrijk, maar compositie maakt je foto.
Regel van derden verdeelt je beeld in negen vakken. Plaats belangrijke elementen op de snijpunten voor een natuurlijke, plezierige compositie. Doorbreek de regel bewust voor spanning.
Leidende lijnen trekken het oog naar je onderwerp. Een weg, rivieroever of schaduwlijn – gebruik wat je vindt. Ik zoek altijd eerst naar lijnen voordat ik mijn camera pak.
Negatieve ruimte is de lege ruimte rond je onderwerp. Geeft ademruimte en versterkt je hoofdonderwerp. Minimalistische fotografie draait hierom.
Gulden snede (1:1.618) creëert natuurlijke harmonie. Subtieler dan de regel van derden, maar krachtiger wanneer goed toegepast. De Fibonacci-spiraal is hierop gebaseerd.
Bestandsformaten en nabewerking
De keuze tussen RAW en JPEG bepaalt hoeveel controle je achteraf hebt.
RAW bewaart alle sensordata ongecomprimeerd. Een 24-megapixel RAW-bestand is ongeveer 25-30MB groot en bevat 12-14 bits aan kleurinformatie per kanaal. Dat geeft 4096-16384 tinten per kleur versus 256 bij JPEG. Het verschil? Je kunt 3-4 stops belichtingscorrectie toepassen zonder kwaliteitsverlies. CameraGuru.nl’s RAW-gids.
JPEG comprimeert en verwijdert data. Handig voor directe output, maar beperkt in nabewerking. Ik fotografeer RAW+JPEG: RAW voor belangrijke shots, JPEG voor snelle previews.
DPI/PPI (dots/pixels per inch) bepaalt printresolutie. Voor prints met voldoende detail heb je minimaal 300 DPI nodig. Een 24-megapixel foto (6000×4000 pixels) print maximaal 50x33cm op 300 DPI. Bereken zelf: pixels gedeeld door DPI = inches. Lees meer over pixels, scherpte en benodigde opslag.
Kleurruimte definieert welke kleuren je foto kan bevatten. sRGB is standaard voor web, Adobe RGB is 35% groter en beter voor prints. ProPhoto RGB is nog groter maar alleen nuttig voor professionele workflows. Verkeerde keuze? Je kleuren zien er dof uit. Vergelijk kleurruimtes.
Speciale technieken die impact maken
Deze technieken tillen je fotografie naar een volgend niveau wanneer je de basis beheerst.
HDR (High Dynamic Range) combineert meerdere belichtingen voor meer detail in schaduwen én hooglichten. Drie foto’s op -2, 0 en +2 stops geven samen 20+ stops dynamisch bereik. Overdrijf niet – subtiel HDR ziet er natuurlijk uit.
Focus stacking combineert meerdere foto’s met verschillende scherpstelpunten. Onmisbaar voor macrofotografie waar DOF millimeters is. Ik maak soms 30 foto’s voor één superscherp eindresultaat. De focus stacking techniek staat hier uitgelegd.
Bracketing maakt automatisch meerdere foto’s met verschillende variaties van een instelling. Bijvoorbeeld exposure bracketing maakt extra foto’s met lagere en hogere sluitertijd. Exposure bracketing voor HDR, focus bracketing voor stacking, white balance bracketing voor lastig licht. Ik zet mijn camera vaak op 3-shot bracketing – je weet nooit wanneer je het nodig hebt.
Deze 25 termen vormen de basis van fotografisch vakmanschap. Volgens het Imaging Science & Technology Institute gebruikt een professionele fotograaf gemiddeld 200+ technische termen, maar deze 25 dekken de dagelijkse situaties. Deel je ervaring hieronder – ik ben benieuwd welke fotografietermen jou hebben geholpen betere foto’s te maken.
Leuk dat je mijn artikel gelezen hebt. Ik ben Floris en met mijn trouwe Nikon Z7 II trek ik erop uit om de wereld vast te leggen. In de weekenden wandel ik regelmatig en uiteraard gaat de camera mee. Mijn specialiteit? Dat is best lastig. Als ik een ding zou moeten noemen dan is het minimalistische natuurfotografie die de essentie van een landschap vangt. Maar ik houd ook veel van het fotograferen van mensen ‘in het wild’.
Ik wil graag fotografie toegankelijk maken voor iedereen. Ik geloof dat iedereen een verhaal kan vertellen door fotografie – ik help je alleen de juiste knoppen te vinden om dat verhaal echt tot leven te brengen! Vind je mijn verhaal leerzaam, laat het me weten!
