De eerste keer dat ik TTL ontdekte, stond ik in een donkere concertzaal te worstelen met mijn flitser. Handmatig instellen, testfoto maken, bijstellen, weer testen – tegen de tijd dat ik de juiste belichting had, was het moment alweer voorbij.
Wat betekent TTL eigenlijk?
TTL staat voor Through The Lens – letterlijk ‘door de lens’. Het is een meetsysteem waarbij je camera de hoeveelheid flitslicht automatisch regelt door het licht te meten dat door de lens komt. In een fractie van een seconde vuurt je flitser een voorflits af, meet de camera hoeveel licht er terugkaatst van je onderwerp, en berekent vervolgens precies hoeveel flitsvermogen nodig is voor een correcte belichting. Dit hele proces gebeurt zo snel dat je het met het blote oog niet eens ziet – alles vindt plaats voordat de sluiter opengaat.
Elk cameramerk heeft zijn eigen variant ontwikkeld. Canon noemt het E-TTL II (Evaluative Through The Lens), Nikon spreekt over i-TTL (intelligent TTL), en Sony gebruikt ADI (Advanced Distance Integration). Ondanks de verschillende namen werken ze allemaal volgens hetzelfde principe: de camera en flitser communiceren met elkaar om automatisch de juiste flitssterkte te bepalen.
De techniek achter TTL uitgelegd
Wanneer je de ontspanknop half indrukt, gebeurt er meer dan je denkt. Je TTL-flitser vuurt een onzichtbare voorflits af met ongeveer 1/32 van het maximale vermogen. De lichtsensor in je camera – dezelfde die gebruikt wordt voor de normale lichtmeting – analyseert het gereflecteerde licht van deze voorflits. Op basis van deze meting, je diafragma, sluitertijd en ISO-waarde berekent de processor hoeveel flitsvermogen nodig is. Bij een portret op twee meter afstand met f/2.8 en ISO 400 kan de camera bijvoorbeeld bepalen dat 1/8 flitsvermogen voldoende is.
De berekening houdt rekening met meerdere factoren. De afstand tot je onderwerp speelt een cruciale rol – sommige systemen gebruiken zelfs de afstandsinformatie van je autofocuslens om de berekening te verfijnen. Ook de reflectiviteit van je onderwerp wordt meegenomen. Een persoon in een wit shirt reflecteert meer licht dan iemand in zwarte kleding, en TTL compenseert hiervoor automatisch. “Het mooie van moderne TTL-systemen is dat ze zelfs rekening houden met de kleurtemperatuur,” vertelt portretfotograaf Lisa van den Berg. “Mijn Canon-systeem past automatisch de witbalans aan wanneer ik flits.”
Praktische voordelen in het veld
Tijdens een recent evenement in Amsterdam fotografeerde ik sprekers die constant van positie wisselden. Met TTL hoefde ik me geen zorgen te maken over het aanpassen van mijn flitsinstellingen – de camera regelde alles terwijl ik me concentreerde op compositie en timing. Zelfs toen een spreker plotseling van het podium naar het publiek liep, bleef de belichting consistent. Deze flexibiliteit is onbetaalbaar wanneer je snel moet werken.
TTL excelleert vooral in situaties met wisselende omstandigheden. Bij een buitenreportage waarbij wolken constant voor de zon schuiven, past het systeem zich automatisch aan. Of denk aan een receptie waar je van een donkere dansvloer naar een helder verlichte bar loopt – TTL compenseert direct voor het verschil in omgevingslicht. Sportfotograaf Mark Janssen bevestigt dit: “Bij wielerwedstrijden rijd ik mee op de motor. De afstand tot de renners varieert constant. Zonder TTL zou ik de helft van mijn shots missen.”
De beperkingen die je moet kennen
TTL is niet onfeilbaar. Het systeem kan in de war raken door sterk reflecterende oppervlakken zoals spiegels of glanzende vloeren. Vorige week fotografeerde ik een bruidspaar voor een grote spiegel – de TTL-meting interpreteerde de reflectie als extra licht en onderbelichtte consequent met twee stops. In zulke situaties schakel ik over op handmatige flitsinstelling of gebruik ik de flitscompensatie om het systeem te corrigeren.
Een ander nadeel is de batterijconsumptie. Die voorflits kost energie, en bij intensief gebruik merk je dat je batterijen sneller leeglopen dan bij handmatig flitsen. Ook de recycletijd kan langer zijn omdat het systeem na elke opname opnieuw moet berekenen. Voor studiofotografie met consistente lichtomstandigheden gebruik ik daarom liever handmatige instellingen – het geeft meer controle en voorspelbaarheid.
Flitscompensatie als geheime kracht
De echte kracht van TTL ligt in de combinatie met flitscompensatie. Net zoals je belichtingscompensatie gebruikt om je camera’s lichtmeting aan te passen, kun je met flitscompensatie het TTL-systeem bijsturen. Ik stel standaard mijn flitscompensatie op -2/3 stop voor natuurlijker ogende portretten. Het voorkomt die typische “geflitste” look waarbij gezichten te helder worden verlicht. Door deze subtiele aanpassing behoud je de voordelen van TTL terwijl je toch creatieve controle houdt.
Voor fill-flash bij daglicht is deze techniek essentieel. Je camera meet het omgevingslicht en voegt precies genoeg flitslicht toe om schaduwen op te vullen zonder het natuurlijke licht te overweldigen. Met een instelling van -1 tot -1.5 stops flitscompensatie creëer je een perfecte balans. Het resultaat ziet er natuurlijk uit, alsof er een reflector is gebruikt in plaats van een flitser.
TTL in combinatie met high-speed sync
Een van mijn favoriete technieken is TTL combineren met high-speed sync (HSS). Hiermee kun je flitsen bij sluitertijden sneller dan je camera’s flitssynchronisatiesnelheid – meestal 1/200 of 1/250 seconde. Voor portretten met een wazige achtergrond bij fel zonlicht is dit ideaal. Je kunt fotograferen met f/1.4 bij 1/2000 seconde terwijl TTL automatisch de flitssterkte aanpast voor een perfecte vulflits. Volgens David Hobby van Strobist is deze combinatie een gamechanger voor locatiefotografie.
Het systeem pulseert de flits duizenden keren per seconde tijdens de sluitertijdbeweging, waardoor het hele beeld gelijkmatig wordt belicht. TTL berekent automatisch hoeveel vermogen nodig is voor deze gepulseerde flits. Zonder TTL zou je constant moeten experimenteren met verschillende vermogensinstellingen – een tijdrovend proces waarbij je veel momenten mist.
Wanneer schakel je over naar handmatig?
Na jaren fotograferen heb ik geleerd wanneer TTL excel leert en wanneer handmatig beter werkt. Voor consistente studio-opstellingen, productfotografie of situaties waar je volledige controle wilt, is handmatig flitsen superieur. Je weet exact wat je krijgt bij elke opname. Ook bij het werken met meerdere flitsers die specifieke lichtverhoudingen moeten behouden, geef ik de voorkeur aan handmatige instellingen.
TTL gebruik ik voor dynamische situaties: evenementen, journalistieke fotografie, portretten op locatie met wisselend licht, en vooral voor fill-flash bij natuurlijk licht. Het systeem heeft me talloze keren gered wanneer er geen tijd was voor testopnames. Recent nog, tijdens een zakelijk evenement, veranderde de organisatie last-minute de locatie van binnen naar buiten. Dankzij TTL kon ik direct doorwerken zonder aanpassingen – de technologie compenseerde automatisch voor het felle zonlicht.
Tips voor optimaal TTL-gebruik
Om het maximale uit TTL te halen, zijn er enkele technieken die ik door de jaren heb geperfectioneerd. Gebruik altijd spotmeting in combinatie met TTL wanneer je onderwerp sterk contrasteert met de achtergrond. De camera meet dan alleen het licht op je hoofdonderwerp, wat nauwkeurigere flitsberekeningen oplevert. Ook belangrijk: leer de beperkingen van je specifieke systeem kennen. Mijn Nikon D850 met SB-5000 flitser presteert bijvoorbeeld beter met i-TTL BL (gebalanceerde vulflits) voor natuurlijke resultaten bij daglicht.
Investeer in een goede TTL-compatibele flitser van je cameramerk. Goedkopere third-party flitsers ondersteunen vaak alleen basis-TTL zonder de geavanceerde functies zoals HSS of tweede-gordijn-synchronisatie. Het prijsverschil is het waard voor de extra mogelijkheden en betrouwbaarheid.]
Experimenteer met bounce flash in TTL-modus. Richt je flitser naar het plafond of een muur – het TTL-systeem compenseert automatisch voor het lichtverlies door de langere lichtweg. Het resultaat is zacht, natuurlijk licht zonder harde schaduwen. Voor nog betere resultaten gebruik ik een bounce card of diffuser. De combinatie van TTL met lichtmodificatoren geeft professionele resultaten zonder complexe berekeningen.
Hoe gebruik jij TTL in je fotografie? Deel je ervaringen en tips in de reacties – ik ben benieuwd naar jullie creatieve toepassingen van deze technologie.
Leuk dat je mijn artikel gelezen hebt. Ik ben Floris en met mijn trouwe Nikon Z7 II trek ik erop uit om de wereld vast te leggen. In de weekenden wandel ik regelmatig en uiteraard gaat de camera mee. Mijn specialiteit? Dat is best lastig. Als ik een ding zou moeten noemen dan is het minimalistische natuurfotografie die de essentie van een landschap vangt. Maar ik houd ook veel van het fotograferen van mensen ‘in het wild’.
Ik wil graag fotografie toegankelijk maken voor iedereen. Ik geloof dat iedereen een verhaal kan vertellen door fotografie – ik help je alleen de juiste knoppen te vinden om dat verhaal echt tot leven te brengen! Vind je mijn verhaal leerzaam, laat het me weten!
