Vorige week opende ik mijn mail en daar was-ie weer: een vriendelijke herinnering van Adobe dat mijn Creative Cloud-abonnement met tien procent omhoog ging. Voor de derde keer in twee jaar tijd. Terwijl ik naar het bedrag van 144 euro per jaar staarde, besloot ik dat het genoeg was geweest. Na vijftien jaar trouwe dienst ging ik op zoek naar alternatieven voor Lightroom.
Capture One – de professionele keuze
Mijn eerste kennismaking met Capture One was tijdens een opdracht voor een modemerk waarbij de art director erop stond dat we hiermee werkten. De kleurbeheer-mogelijkheden zijn fenomenaal, vooral voor huidtinten en textiel. Het programma kost 299 euro voor een permanente licentie of 179 euro per jaar voor een abonnement. De voordelen zijn duidelijk: superieure kleurweergave, uitstekende tethering-opties en aanpasbare werkruimtes. Het nadeel? De leercurve is steil. Waar ik in Lightroom binnen seconden mijn workflow draaide, kostte het me een week om Capture One onder de knie te krijgen.
“Capture One dwingt je om anders naar je beelden te kijken”, vertelde collega-fotograaf Marina de Vries me tijdens een workshop. “De investering in tijd betaalt zich dubbel terug in beeldkwaliteit.” Ze heeft gelijk – de lokale aanpassingen zijn preciezer dan wat Adobe biedt.
Darktable – open source voor de avonturiers
Als je bereid bent om technisch de diepte in te gaan, is Darktable een fascinerende optie. Dit volledig gratis programma draait op Windows, Mac en Linux. De interface voelt aanvankelijk als een puzzel van duizend stukjes, maar de mogelijkheden zijn eindeloos. Het modulaire systeem waarbij je zelf je bewerkingspijplijn samenstelt, geeft complete controle. Het grootste voordeel naast de prijs (gratis!) is de actieve community die constant nieuwe features toevoegt. Het nadeel is de afwezigheid van cloud-synchronisatie en de complexe gebruikersinterface die zelfs ervaren fotografen hoofdpijn bezorgt.
Tijdens een recente test met architectuurfoto’s merkte ik dat de perspectiefcorrectie in Darktable zelfs nauwkeuriger werkt dan in Lightroom. De keystone-correctie berekent automatisch de juiste hoeken, iets waar ik in Adobe’s software handmatig aan moet sleutelen.
Luminar Neo – kunstmatige intelligentie als troef
Voor 149 euro (eenmalig) krijg je met Luminar Neo een pakket dat zwaar leunt op AI-technologie. De software herkent automatisch luchten, gezichten en objecten, waardoor selecties maken kinderspel wordt. Een portret waarbij alleen het gezicht belicht moet worden? Twee klikken. Een saaie lucht vervangen? Dertig seconden werk. De voordelen zijn de gebruiksvriendelijke interface en de tijdsbesparing door automatisering. Het nadeel is dat de catalogusfunctie minder robuust is dan Lightroom. Bij grote fotobibliotheken (ik test met 50.000 beelden) wordt het programma traag.
Fotograaf en YouTuber Peter McKinnon noemde het onlangs “de gateway drug voor creatieve bewerkingen” – een treffende omschrijving voor software die complexe bewerkingen toegankelijk maakt.
RawTherapee – de onderschatte krachtpatser
RawTherapee is het bewijs dat gratis software niet minderwaardig hoeft te zijn. Dit open-source programma excelleert in het herstellen van details uit over- en onderbelichte gebieden. De highlight recovery is zelfs beter dan wat ik in Lightroom gewend was. Het grootste voordeel is de non-destructieve workflow waarbij elke aanpassing omkeerbaar blijft. Het nadeel? Geen bibliotheekheer, dus je moet een apart systeem voor je bestandsorganisatie gebruiken.
Vorige maand testte ik RawTherapee met nachtfotografie uit IJsland. De ruisonderdrukking bij ISO 6400 leverde betere resultaten op dan mijn oude workflow, zonder het typische “plastic-effect” dat veel denoisers veroorzaken.
DxO PhotoLab – de technische perfectionist
Met een prijskaartje van 219 euro positioneert DxO PhotoLab zich tussen de budget- en premium-opties. Het unique selling point is de PRIME-ruisonderdrukking en de automatische lenscorrecties gebaseerd op laboratoriummetingen van duizenden camera-lenscombinaties. Gebruik je een Canon 5D Mark IV met een 24-70mm? PhotoLab kent exact de vignettering, vervorming en chromatische aberratie van die combo. Het voordeel is de wetenschappelijke precisie, het nadeel is het ontbreken van een mobiele app voor onderweg bewerken.
Mijn ervaring met DxO is dat het vooral uitblinkt bij technisch uitdagende situaties. Een recent project met industriële fotografie bij gemengd kunstlicht profiteerde enorm van de geavanceerde kleurcorrectie-algoritmes.
On1 Photo RAW – de alles-in-één oplossing
Voor 99 euro per jaar (of 179 euro eenmalig) biedt ON1 Photo RAW een complete workflow inclusief catalogus, ontwikkeling en effecten. Het programma voelt het meest vertrouwd voor Lightroom-gebruikers. De overstap kostte me slechts een middag. Het sterke punt is de integratie van bewerkingslagen zoals in Photoshop, zonder naar een tweede programma te hoeven springen. Het zwakke punt blijft de prestatie bij grote catalogi – boven de 30.000 foto’s wordt navigeren stroperig.
Een praktisch voorbeeld: bij een recente trouwreportage kon ik direct in ON1 een dubbele belichting maken zonder Photoshop te openen. Dat scheelde me uren werk in de nabewerking.
Mijn persoonlijke keuze na enkele maanden testen
Na uitgebreid experimenteren gebruik ik nu een combinatie: Capture One voor commercieel werk waar kleurprecisie cruciaal is, en DxO PhotoLab voor persoonlijke projecten waarbij ik de superieure ruisonderdrukking waardeer. De initiële investering van 518 euro lijkt hoog, maar is na vier jaar goedkoper dan een Lightroom-abonnement. Bovendien bezit ik de software permanent.
Het verlaten van de Adobe-bubbel voelde eerst als verraad aan jarenlange muscle memory. Nu, drie maanden later, realiseer ik me dat de gedwongen verandering mijn bewerkingsvaardigheden heeft aangescherpt. Elke software dwingt je anders naar je beelden te kijken, en dat perspectief is onbetaalbaar – letterlijk, in het geval van de gratis opties.
Welke ervaringen hebben jullie met alternatieven voor Lightroom? Deel je workflow in de reacties – ik ben vooral benieuwd naar gebruikers die de overstap naar open-source hebben gemaakt.
Leuk dat je mijn artikel gelezen hebt. Ik ben Floris en met mijn trouwe Nikon Z7 II trek ik erop uit om de wereld vast te leggen. In de weekenden wandel ik regelmatig en uiteraard gaat de camera mee. Mijn specialiteit? Dat is best lastig. Als ik een ding zou moeten noemen dan is het minimalistische natuurfotografie die de essentie van een landschap vangt. Maar ik houd ook veel van het fotograferen van mensen ‘in het wild’.
Ik wil graag fotografie toegankelijk maken voor iedereen. Ik geloof dat iedereen een verhaal kan vertellen door fotografie – ik help je alleen de juiste knoppen te vinden om dat verhaal echt tot leven te brengen! Vind je mijn verhaal leerzaam, laat het me weten!
