De werkelijke betekenis van oneindig in optiek
In de fotografie spreken we regelmatig over het focussen op “oneindig“, vooral bij landschapsfotografie of astrofotografie. Maar wat betekent dit eigenlijk? Is oneindig werkelijk oneindig ver weg? De natuurkunde geeft ons een verrassend praktisch antwoord. Vanuit optisch standpunt is oneindig niet zo ver als je zou denken. Wanneer licht van een object naar je lens reist, worden de lichtstralen steeds paralleller naarmate het object verder weg staat. Op een bepaald punt zijn de stralen zo goed als parallel, en dat punt beschouwen we als oneindig. Voor de meeste fotografische toepassingen ligt dit punt veel dichterbij dan je zou verwachten – slechts enkele tientallen meters tot enkele kilometers, afhankelijk van je brandpuntsafstand en diafragma.
De hyperfocale afstand als sleutel
Om te begrijpen waar oneindig begint, moeten we eerst de hyperfocale afstand berekenen. Deze formule helpt ons te bepalen vanaf welke afstand alles scherp zal zijn tot oneindig:
H = (f² / (N × c)) + f
Waarbij:
- H = hyperfocale afstand in mm
- f = brandpuntsafstand in mm
- N = diafragmawaarde (f-getal)
- c = verwarringscirkel (meestal 0,03 mm voor full-frame)
Laten we een praktisch voorbeeld nemen: voor een 50mm lens bij f/8 op een full-frame camera is de hyperfocale afstand:
H = (50² / (8 × 0,03)) + 50 = (2500 / 0,24) + 50 = 10.416 + 50 = 10.466 mm ≈ 10,5 meter
Dit betekent dat als je op 10,5 meter scherpstelt, alles van 5,25 meter (de helft van de hyperfocale afstand) tot oneindig acceptabel scherp zal zijn.
Wanneer beginnen we met oneindig
Technisch gezien begint oneindig waar lichtstralen effectief parallel worden. Voor fotografische doeleinden kunnen we stellen dat oneindig begint op ongeveer 1000 keer de brandpuntsafstand van je lens. Voor een 50mm lens zou oneindig dus beginnen rond 50 meter. Bij een 300mm telelenszoom begint oneindig pas rond 300 meter. Dit verklaart waarom je bij een telezoom vaker moet bijfocussen op verre objecten, terwijl een groothoeklens bijna alles scherp houdt wanneer je op oneindig instelt.
De praktische berekening
Om preciezer te zijn, kunnen we de afstand waarna alles als ‘oneindig’ kan worden beschouwd, berekenen met deze vuistregel:
Oneindig ≈ 1500 × brandpuntsafstand (in meters)
Voor een 24mm groothoeklens betekent dit: 1500 × 0,024 = 36 meter
Voor een 200mm telelens: 1500 × 0,2 = 300 meter
Invloed van diafragma op oneindig
Het diafragma speelt een cruciale rol bij het bepalen waar oneindig praktisch begint. Bij een klein diafragma (hoog f-getal zoals f/16) vergroot de scherptediepte en begint oneindig dichterbij. Bij een groot diafragma (laag f-getal zoals f/2.8) verkleint de scherptediepte en ligt het punt van oneindig verder weg.
Dit verklaart waarom astrofotografen, die vaak bij grote diafragma’s werken om meer licht te vangen, zeer nauwkeurig moeten focussen – zelfs op ‘oneindig’ kan de scherpte afnemen als niet exact wordt gefocust.
Praktische tips voor scherpstellen op oneindig
Het simpelweg draaien van je focusring naar het oneindigheidssymbool (∞) geeft niet altijd het scherpste resultaat. Hier zijn enkele praktische tips:
- Gebruik live view met vergroting om nauwkeurig te focussen op verre objecten
- Focus bij astrofotografie op een heldere ster of de maan in plaats van blind op oneindig
- Experimenteer met focus-bracketing rond het oneindigheidspunt
- Bedenk dat sommige lenzen verder kunnen draaien dan het oneindigheidspunt
- Test de precieze positie van oneindig voor jouw specifieke lens in daglicht
Heb je ervaring met het vinden van de perfecte focus voor verre landschappen of sterrenhemel? Welke technieken gebruik jij om te zorgen dat alles van dichtbij tot oneindig scherp is? Deel je ervaringen in de reacties en help anderen met jouw praktische inzichten over oneindig in fotografie.
Voor mij – Klaas – is fotografie is voor mij geen hobby, maar een tweede natuur.
Al van jongs af aan ben ik gefascineerd door beeld en techniek, en die passie heeft zich ontwikkeld tot een diepgaande expertise in zowel digitale als analoge fotografie. Met mijn Fujifilm T-X5 in de ene hand en mijn vintage Leica M3 in de andere, ben ik voortdurend op zoek naar dat ene perfecte shot – of het nu op straat is, in een studio, of tijdens een gouden uurtje ergens in de bergen.
Mijn kracht ligt in het vertalen van technische kennis naar praktische toepassingen. Ik geloof dat techniek geen doel op zich is, maar een middel om creativiteit te bevrijden. Wanneer je je camera door en door begrijpt – van sluitertijd tot sensordynamiek, van lichtmeting tot kleurprofielen – ontstaat er ruimte voor vrijheid, experiment en echte expressie. Daarom help ik andere fotografen om de techniek te doorgronden, zodat zij zich kunnen focussen op wat echt telt: het verhaal achter het beeld.
Ik deel mijn kennis en ervaring via workshops, tutorials, lezingen en online content. Daarbij richt ik me niet alleen op het *hoe*, maar ook op het *waarom* van fotografie. Waarom kies je voor een bepaalde belichting? Wat doet een specifieke lens met je perspectief? Hoe vertaalt techniek zich naar sfeer, emotie en impact?
Of je nu op zoek bent naar inhoudelijke verdieping, technische bijscholing of creatieve inspiratie: je bent hier aan het juiste adres.
